Mominlərin dunyadakı əsl dostları kimdir?

Mominlərin dunyadakı əsl dostları kimdir?

Allah mominlərin dostudur. Allah Onu ozunə dost tutan, ancaq Onun rizasını güdən mominlərin qoruyucusudur. Allah mominlərin dünyadakı hər işinə komək edir, dəstək olur, mominlərin Allah rizası üçün etdikləri hər iş mutləq xeyirlə nəticələnir. Bir ayədə: “Həqiqətən, Allah Ondan qorxub pis əməllərdən cəkinənlər və yaxşı işlər gorənlərlədir!” (Nəhl surəsi, 128) - deyə xəbər verilir. Allah başqa bir ayədə iman gətirənlərə dəstək olduğunu belə mujdələmişdir:
Allah iman gətirənlərin dostudur, onları zülmətdən çıxarıb işığa tərəf yonəldər. Kafirlərin dostu isə Taqutdur. Onları nurdan ayırıb zülmətə salarlar. Onlar cəhənnəmlikdirlər və orada həmişəlik qalacaqlar! (Bəqərə surəsi, 257)
Bundan əlavə, Allah`a konuldən iman gətirən mominlər də bir-birlərinin dostudur. İnanan insanlar daima bir-birini gözəl şeyə dəvət edir, pis şeylərdən cəkindirirlər. Bir-birlərini cənnətə layiq insanlara cevirmək, axirətdəki dərəcələrini artırmaq üçün səy gostərirlər. Allah Quranda inananların kimləri dost tutmalı olduğunu belə bildirmişdir:
Sizin haminiz ancaq Allah, Onun Peyğəmbəri və iman gətirənlərdir. O kəslər ki, namaz qılır və rükuda olduqları halda zəkat verirlər. Hər kəs Allah`ı, Onun Peyğəmbərlərini və iman gətirənləri ozunə dost tutarsa, şubhəsiz ki, qələbə calanlar məhz Allah`ın firqəsidir. (Maidə surəsi, 55-56)

Mominlərdən başqasını nə üçün 
dost tutmaq olmaz?
Allah`a konuldən iman gətirməyən, Allah`ın hədlərini tanımayan, Allah`dan qorxub-cəkinməyən insanlardan mominlərə dost olmaz. Hər şeydən əvvəl, bu insanlar Allah`ın sevmədiyi kəslərdir. Allah`ın dostluğunu, sevgisini və rizasını qazanmaq istəyən momin, əlbəttə, Onun sevmədiyi, hətta Ona duşmən olanları dost tutmaz. Bu hərəkəti ilə Allah`ın dostluğunu və razılığını itirəcəyini bilər. Allah mominləri bu hərəkətdən cəkindirmişdir:
Ey iman gətirənlər! Mominləri qoyub kafirləri dost tutmayın! Məgər Allah`a oz əleyhinizə açıq bir dəlilmi vermək istəyirsiniz? (Nisa surəsi, 144)
İman gətirməyənlər dostluğa layiq deyillər. Əvvəla, onlara guvənmək olmaz. Şəxsi mənfəətlərinə, nəfslərinə və ya təkəbburlərinə zidd olduğu üçün Allah`ın ayələrindən uz dondərən, Allah`ın dostluğunu itirməyi qəbul edən bir insanın hər hansı adamla dostluğunda sadiq və vəfalı olması da gözlənilməz. Əlbəttə, oz mənfəətinə zidd olduqda dostunu da tərəddud etmədən tərk edər. Hətta işinə yaradıqda ona xəyanət etməkdən də cəkinməz.
İnkarçılar əsla həqiqi mənada fədakarlıq etməzlər, cunki butun həyat və duşuncə tərzləri eqoizm uzərində qurulmuşdur. Dost dedikləri insanın axirətdəki vəziyyətini duşunməz, onu cəhənnəmdən uzaqlaşdırmaq üçün yaxşılığı əmr edib, pislikdən cəkindirməzlər. Qısaca desək, həqiqi dost xususiyyətlərinə malik deyillər. Allah bu cür insanların müsəlmanlara duşmən olduğunu bildirmiş və onları dost tutmamağı əmr etmişdir:
Ey iman gətirənlər! Ozunuzdən başqasını özünüzə dost tutmayın. Onlar sizin barənizdə fitnə-fəsad törətməkdən əl çəkməzlər, sizin əziyyətə düşməyinizi istəyirlər. Həqiqətən, onların sizə qarşı olan ədavəti ağızlarından çıxan sözlərdən aşkar olur. Amma ürəklərində gizlətdikləri isə daha böyükdür. Əgər düşünüb dərk edirsinizsə, ayələri artıq sizə izah etdik. (Ali-İmran surəsi, 118)

Şeytanı ozunə dost tutanlar kimlərdir?
Şeytanın ən əsas xususiyyəti insanları Allah`ın yolundan dondərməkdir. Ona gorə də inkar edən, insanları Allah`ın yolundan uzaqlaşdıran, Allah`a və dinə qarşı çıxan, insanlara Allah`ı, axirəti və dini unutduran hər kəs şeytanın köməkçisi və dostudur. Ancaq bu insanlar etdiklərinə gorə dunya və axirətdə ziyana uğrayacaqlar. Allah şeytanın insanları azdırmaq cəhdini və onu dost tutanların sonunu belə xəbər vermişdir:
Allah ona lənət etdi. O isə dedi: “Əlbəttə, mən Sənin bəndələrindən muəyyən bir qismini ələ alacağam”. Onları hökmən  sapdıracaq, xülyalara salacaq, heyvanlarının qulaqlarını kəsməyi və Allah`ın yaratdıqlarını dəyişdirməyi əmr edəcəyəm! Allah`ı qoyub şeytanı özünə dost tutan şəxs, əlbəttə, açıq-aşkar ziyana uğramışdır. (Nisa surəsi, 118-119)

İnsan dünyada ikən cənnətə gedəcəyinə 
qəti əmin ola bilərmi?
Kimsə dunyada ikən cənnətə gedəcəyinə əmin ola bilməz. Allah “... Allah`a qorxu və umidlə yalvarın...” (Əraf surəsi, 56) ayəsi ilə insanın həm qorxu, həm də umid icində olmasını bildirir. Hər insan gücünün çatdığı qədər cəhd edərək, Quranın hökmlərini tam yerinə yetirərək və Allah`ın buyurduğu gözəl əxlaqı həyatının hər anına tətbiq edərək Allah`ın razılığını qazanmağa çalışmalıdır. Bu cəhdinin əvəzində cənnətə girəcəyinə umid edə bilər, lakin əsla buna əmin olmamalıdır.

Quranda bəhs edilən 
başcılar kimlərdir?
Elcilər qovmlərini Allah`ın dininə dəvət etdikdə hər qovmdə onlara qarşı çıxan, fəaliyyətlərinə mane olan, iman gətirənlərə cətinlik torədən təbəqə olmuşdur. Quranda bu insanların, əsasən, o qovmun ondə gələnləri olduğu bildirilir. Çünki bu insanlar zəngin, guclu və məqam sahibi olan şəxslərdir. Bu insanların Allah`ın elcilərinə qarşı çıxmasının və azğınlıq etməsinin səbəbi dunyəvi imkanlarını, nüfuz və etibarlarını itirmə qorxusundan qaynaqlanır. Quranda onların hər dovrdə olduğu belə xəbər verilmişdir:
Beləliklə, hər bir olkədə oranın günahkarlarını başçılar təyin etdik ki, onlar orada yaramaz işlər gorsunlər. Halbuki, onlar o yaramaz işləri yalnız özlərinə qarşı edirlər və (bunu da) hiss etmirlər. (Ənam surəsi, 123)
Əslində, bu insanlar da tamamilə Allah`ın yaratdığı qədərə tabe olan və mominlərin ustunluklərinin uzə çıxması üçün Allah`ın xüsusi yaratdığı şəxslərdir. Quranda bildirildiyi kimi, Allah bu insanların qurduğu tələyə ozlərini salmış, sahib olduqlarını da hələ dunyada ikən əllərindən almış və mominləri onların yerlərinə varis etmişdir. Allah Misirdə guc və movqe sahibi olan firon və əyanları ilə hz. Musa və onunla birlikdə olan mominlərin mubarizəsinin nəticəsini belə xəbər verir:
Zəif gorunən o tayfanı yer üzünün daim xeyir-bərəkət verdiyimiz şərq tərəflərinə varis etdik. Səbir etdiklərinə gorə, Rəbbinin İsrail övladına verdiyi gözəl sozlər tam yerinə yetdi. Fironun və onun camaatının qurduqları və ucaltdıqlarını isə viran qoyduq. (Əraf surəsi, 137)
Nəhayət, Biz onları bağlardan və bulaqlardan çıxartdıq. Xəzinələrdən və gozəl yerdən kənar etdik. (O yerlərdən onları) beləcə çıxartdıq və İsrail oğullarını oralara varis etdik. (Şüəra surəsi, 57-59)
Allah`ın butun mominlərə aid olan bu qanunu başqa bir ayədə belə açıqlanır:
Biz kitabdan sonra Zəburda da torpağa yalnız Mənim saleh bəndələrimin daxil olacağını yazmışdıq. (Ənbiya surəsi, 105)
Qovmlərin inkarcı başçılarının axirətdəki sonu isə labud əzabdır.

Saleh əməl nə deməkdir?
Saleh əməl Allah`ın razılığını qazanmaq üçün edilən saleh əməllərdir. Bir insan ilk baxışda xeyirli və fədakar işlər gorə bilər. Məsələn, ehtiyacı olan insanlara çoxlu yardım edə bilər. Ancaq etdiyi yardımın miqdarı o işin saleh əməl olduğunu göstərmir. Çünki insanlar bütün bu yardımları cəmiyyətdə yaxşı tanınmaq, insanlara göstəriş ucun və ya iş həyatında etibar qazanmaq üçün edə bilərlər. Saleh əməl yalnız Allah`ın razılığını qazanmaq məqsədilə edilən əməldir.
İnsan saleh əməl edərkən həmin işi əlindən gəldiyi qədər yaxşı etməyə çalışar. Çünki məqsədi gostəriş deyil, o işdə Allah`ın razılığını qazanmaqdır. Bu səmimi cəhdinə gorə saleh əməllər edən mominlər bir cox ayədə cənnətlə və gozəl həyatla mujdələnirlər:
İman gətirib yaxşı işlər gorənlər və umidlərini Rəbbinə bağlayanlar isə cənnətlikdirlər. Onlar orada əbədi qalacaqlar! (Hud surəsi, 23)
Momin olub yaxşı işlər görən kişi və qadına xoş həyat nəsib edəcək və etdikləri yaxşı əməllərə görə mükafatlarını verəcəyik. (Nəhl surəsi, 97)

Momin maddi zənginlik əldə etdikdə 
necə davranar?
Momin butun mulkun əsl sahibinin Allah olduğunu və Allah`ın mulku istədiyinə verdiyi bilir. Ona gorə, maddi zənginlik əldə etdikdə, azğınlaşmaz, ona verdiyi nemətlərə gorə Allah`a şukur edər və mal-dovlətini Allah`ın rizasına uyğun sərf edər.
Allah Quranda mulk sahibi olan bir adamın misalını çəkir. Bu adamın çox bərəkətli bağları vardı. Ancaq bu nemətləri ona Allah`ın verdiyinə əhəmiyyət vermədən nankor davranır və mal-dovləti ilə öyünür. Mömin olan dostu ona bu davranışına görə xəbərdarlıq edir və belə deyir:
Onunla sohbət edən (momin) yoldaşı isə belə dedi: “Əvvəlcə səni torpaqdan, sonra bir qətrə sudan yaratmış, daha sonra səni adam şəklinə salmış Allah`ı inkarmı edirsən? Lakin Allah mənim Rəbbimdir və mən heç kəsi Rəbbimə şərik qoşmaram! Bağına girdiyin zaman barı: “MaşaAllah, qüvvət yalnız Allah`a məxsusdur!” – deyəydin... (Kəhf surəsi, 37-39)
Momin də, ayədə bildirildiyi kimi, nemətlərə gorə dərhal Allah`ı zikir etməli və Ona şukur etməlidir.

Hikmət sahibi olmaq nə deməkdir?
Hikmət sahibi olmaq hər zaman ağıllı, faydalı, xeyirli danışmaq və davranmaqdır. Hikmət sahibi olan şəxs hadisələrin ic uzunu və həqiqi tərəflərini gorur və dərindən qavrayır. Ona görə hər qərarı, hər hərəkəti faydalı olur. Söhbəti təsirlidir. İzah etdiyi hər şey insanların qəlbində səmimi iz qoyur.
Hikmət hər an Allah`a uz tutan, Qurana uyğun yaşayan, daima Qurana əsasən duşunən səmimi və ixlaslı insanlara Allah qatından bəxş edilən xususiyyətdir. Allah “Allah istədiyi şəxsə hikmət bəxş edər. Kimə hikmət bəxş edilmişsə, ona coxlu xeyir verilmişdir...” (Bəqərə surəsi, 269) ayəsi ilə hikmətin boyuk nemət olduğunu bildirmişdir.

Quranda israf etmək
Allah israfı qullarına haram etmiş və xərcləyərkən hansı ölçüdə xərcləmək lazım olduğunu belə bildirmişdir:
Onlar  xərclədikdə nə israfçılıq, nə də xəsislik edər, bu ikisinin arasında orta bir yol tutarlar. (Furqan surəsi, 67)
Musəlmanlar əllərindəki hər şeyi Allah yolunda, Allah`ın razılığını qazanmaq üçün sərf edərlər. Əllərindəki hər şeyin onlara Allah`ın verdiyi nemət olduğunu, bunların heç birinin əsl sahibi olmadıqlarını unutmazlar. Fədakarlıq tələb olunduqda da bütün mal-dövlətlərini Quranın əmr etdiyi şəkildə xərcləyər, lazımsız şeylər üçün bircə qəpiyi belə israf etməkdən çəkinərlər. Allah Quranda möminlərə ehtiyacı olanlara mallarından vermələrini, ancaq israfçılığa yol verməməyi əmr etmişdir:
Qohum-əqrəbaya da, miskinə də,  musafirə də haqqını ver. Eyni zamanda, sağa-sola da səpələmə! Həqiqətən, israfçılar şeytanların qardaşlarıdır. Şeytan isə Rəbbinə qarşı nankordur. (İsra surəsi, 26-27)
İsraf etmək nemətlərdən uzaq durmaq deyil. Allah Quranda “... Yeyin-icin, lakin israf etməyin, cunki (Allah) israf edənləri sevməz!” (Əraf surəsi, 31) ayəsi ilə bildirdiyi kimi, inananların nemətlərdən faydalanmasını əmr etmiş, lakin bunları israf etməyi qadağan etmişdir. Lakin dindən uzaq yaşayan cəmiyyətdə israf məsələsinə o qədər əhəmiyyət verilmir. Kafelərdə, evlərdə cox miqdarda yemək, kilolarla corək, meyvə, tərəvəz atılır. Halbuki, Allah az və ya cox, hər cür israfı haram etmişdir. Ona görə, insanlar duşuncəsizliklə: “Bu xarab oldu; bunları istifadə edə bilmərik”, - deyərək əllərindəkini atmamalı, bütün nemətləri xarab olmadan dəyərləndirməlidirlər. Ancaq bu şəkildə nemətin haqqını vermiş olarlar, əks təqdirdə, bərəkətsizlik və Allah`a qarşı nankorluq etmiş olarlar.

Mələklər insanların canını necə alırlar? 
İnsan canı alındıqda mələyi gorərmi?
Olum bir aləmdən digər aləmə kecməkdir. Olən insanın ruhu ilə dunyadakı bədəni arasındakı əlaqə kəsilir. İnsan ölüm anından etibarən olum mələkləri olan aləmə keçid edir. Bu keçid insanın sonsuz həyatının da başlanğıcıdır. Başqa aləmə kecidlə birlikdə insanlar canlarını almağa gələn olum mələklərini gorurlər, hətta gələn mələklər onlarla danışır. Ancaq hər kəsin canı eyni şəkildə alınmır. Möminlərin canını almağa gələn mələklər ilə kafirlərin canını alan mələklər fərqli davranırlar.
Mominlərin canını alan mələklər onlara: “Salam”, - deyərək canlarını rahatlıqla alırlar. Bu əsnada onları gedəcəkləri cənnətlə mujdələyirlər (Nəhl surəsi, 32)
İnkarçıların canını alan mələklər isə hec gozləmədikləri anda onların üzünə və arxasına vurmağa başlayar (Muhəmməd surəsi, 27), canını ən dərindən əzabla cəkər və bu zaman inkarçının ayaqları bir-birinə dolaşar (Qiyamət surəsi, 29). Mələklər əllərini onlara doğru uzadarkən əbədi davam edən, alçaldıcı və yandırıcı əzabla mujdələyirlər (Ənam surəsi, 93).